Ściany otwarte dyfuzyjnie. Jak zapobiec powstawaniu wilgoci w ścianach szkieletowych?
Zarówno w budynkach wzniesionych w tradycyjnej technologii murowanej, jak i w domach szkieletowych czy modułowych może gromadzić się nadmierna ilość pary wodnej. Jeśli para będzie się skraplać w newralgicznych miejscach w ścianie, po pewnym czasie rozwiną się szkodliwe i nieestetyczne grzyby i pleśnie. Gnicie jest groźne nie tylko dla zdrowia. Wilgoć w ścianach może w znacznym stopniu uszkodzić konstrukcję budynku, bo powoduje utratę właściwości fizycznych materiałów budowlanych. Przykrym zaskoczeniem może być również spadek właściwości termoizolacyjnych przegrody.
Najlepszym rozwiązaniem tego problemu są ściany otwarte dyfuzyjnie.
Skąd się bierze wilgoć w ścianach?
Woda, nie tylko w postaci pary, może znaleźć się wewnątrz przegrody za sprawą awarii instalacji hydraulicznej, zbyt wilgotnego drewna, z którego wykonano szkielet, a w przypadku ścian murowanych – za sprawą nałożenia warstwy izolacji przed wyschnięciem muru. Główną przyczyną gromadzenia się wilgoci w ścianach, w przypadku obu technologii, jest jednak zjawisko dyfuzji pary wodnej. Dyfuzja to przemieszczanie się cząsteczek. Przyczyną występowania dyfuzji pary wodnej przez ścianę zewnętrzną jest różnica ciśnień po obu stronach przegrody.
Od czego zależy intensywność dyfuzji pary wodnej przez ściany?
Intensywność dyfuzji zależy w znacznym stopniu od parametrów zastosowanych materiałów budowlanych, zwłaszcza od ich paroprzepuszczalności. Dobór płyt konstrukcyjnych i izolacyjnych oraz ich odpowiednie ułożenie względem siebie ma istotny wpływ na to, czy wewnątrz ścian zewnętrznych będzie gromadziła się woda. Nie można też zapominać o tak ważnych czynnikach, jak odpowiednia wentylacja i szczelność termoizolacji oraz odpowiednie zabezpieczenie otworów instalacyjnych.
Dlaczego wilgoć zostaje w ścianach?
Przyczyną kumulowania się wilgoci w ścianach, gdy cząsteczki wody już znajdą się w przegrodzie, jest nadmierny opór dyfuzyjny materiałów, z jakich wykonane są zewnętrzne warstwy konstrukcji.
W konstrukcjach szkieletowych starego typu, między dwiema warstwami z płyty OSB znajduje się termoizolacja, zwykle z wełny kamiennej. Płyta OSB charakteryzuje się dużym oporem dyfuzyjnym, wełna kamienna należy z kolei do materiałów potocznie określanych jako oddychające – stawia bardzo mały opór „dążącym” do wydostania się na zewnątrz i wyrównania ciśnień cząsteczkom wody.
Wilgoci, która jest produkowana wewnątrz budynku, można się pozbyć przez odpowiednio zaprojektowaną wentylację czy regularne wietrzenie pomieszczeń. Pewna ilość pary wodnej może się jednak przedostawać przez szczeliny dylatacyjne, a nawet przez samą płytę czy przez folię paroizolacyjną, która nie izoluje w 100 %. Następnie cząsteczki wody przechodzą przez warstwę izolacji o małym oporze dyfuzyjnym oraz przez folię paroprzepuszczalną i powtórnie napotykają większy opór w postaci zewnętrznego poszycia szkieletu (OSB) wraz z materiałami wykończeniowymi. Mogą wtedy rozprzestrzeniać się wzdłuż płyty i – na skutek niższej temperatury z zewnątrz – szybko skraplać. Nadmiernie gromadząca się woda wewnątrz konstrukcji spowoduje gnicie w przegrodzie.
Jak wyeliminować zjawisko powstawania wilgoci w ścianach o konstrukcji szkieletowej?
Wobec wad konstrukcji starego typu, w budownictwie szkieletowym coraz częściej stosuje się ekologiczne zamienniki płyt OSB o optymalnym oporze dyfuzyjnym. Aby zapobiec gromadzeniu się wilgoci w konstrukcjach szkieletowych (a także murowanych), projektanci stawiają na ściany otwarte dyfuzyjnie. Przy projektowaniu takich ścian ważne jest, aby opór dyfuzyjny poszczególnych warstw przegrody malał w kierunku środowiska zewnętrznego, a punkt rosy (skraplania się pary wodnej na chłodniejszych elementach) wystąpił na zewnątrz bryły budynku. Temperatura punktu rosy zależy od ilości gromadzącej się pary wodnej. Mniejsza ilość pary skropli się na elementach o niższej temperaturze. Im więcej pary kumuluje się w pomieszczeniu czy w przegrodzie, tym szybciej (przy mniejszej różnicy temperatur) woda się skropli.
Płyty budowlane do konstrukcji ścian otwartych dyfuzyjnie
Materiały do nowoczesnych konstrukcji szkieletowych powinny być nie tylko ekologiczne i obojętne dla zdrowia, ale i różnorodne pod względem właściwości fizycznych, szczególnie paroprzepuszczalności. Stara zasada mówi, że jeśli coś jest do wszystkiego, to jest do niczego.
Jeśli do środka ściany będzie przedostawać się zbyt duża ilość pary wodnej, która nie zostanie w porę odprowadzona na zewnątrz, już przy stosunkowo niewielkim schłodzeniu będzie dochodziło do skraplania. Kumulacja wody spowoduje powstanie wilgoci w ścianie.
Dlatego płyty na poszycie szkieletu od wewnątrz powinny charakteryzować się stosunkowo dużym oporem dyfuzyjnym, aby jak najmniej pary przedostawało się do przegrody.
Idealną płytą budowlaną na poszycie szkieletu ścian otwartych dyfuzyjnie od wewnątrz jest płyta cementowo-drzazgowa Basic Panel. Jest niezwykle wytrzymała i odporna na uszkodzenia mechaniczne. Idealnie gładka i przyczepna dla klejów i zapraw powierzchnia tej płyty konstrukcyjnej nie wymaga wykończenia płytą GK. Równie dobrym rozwiązaniem są konstrukcyjne płyty wiórowo-cementowe GreenBoard Suprema® 1050.
W dobrze zaprojektowanej ścianie im bliżej zewnętrznej części bryły budynku, tym opór dyfuzyjny materiałów budowlanych powinien być mniejszy. Ponieważ wełna kamienna czy płyty z wełny drzewnej do ociepleń charakteryzują się najmniejszym oporem dyfuzyjnym, ważne jest, żeby na zewnętrzne poszycie szkieletu dobrać płyty o możliwie niskim oporze dyfuzyjnym, malejącym w kierunku na zewnątrz. W tym miejscu idealnie sprawdzają się płyty z wełny drzewnej na poszycie GreenBoard Suprema® 600, również marki Suprema Eco Solutions. Mają wyższy niż płyty MEB Panel czy GB 1050 współczynnik obliczeniowy paroprzepuszczalności (niższy opór dyfuzyjny), a jednocześnie dobre właściwości termoizolacyjne i akustyczne. Są też stosunkowo twarde i sztywne, więc nadają się do zamknięcia przegrody. Jeszcze niższym oporem dyfuzyjnym charakteryzują się płyty GreenBoard Suprema® 450, które można zastosować jako docieplenie od zewnątrz, na płytę GB 600.
Właściwości płyt do konstrukcji ścian otwartych dyfuzyjnie
Oprócz zróżnicowanego oporu dyfuzyjnego, płyty do budowy nowoczesnych domów szkieletowych powinny charakteryzować się odpowiednią sztywnością. Materiały o niskim oporze dyfuzyjnym, takie jak wełna bazaltowa, bywają miękkie i mają tendencję do osiadania z czasem. Nie nadają się też na zewnętrzne warstwy ściany ani na usztywnienie konstrukcji. Płyty budowlane GreenBoard Suprema są odpowiednio sztywne, zróżnicowane pod względem właściwości fizycznych, a dodatkowo mają bardzo dobre właściwości termoizolacyjne i akustyczne. Mają też odpowiednie klasy odporności ogniowej, które pozwalają stosować je w budynkach wielorodzinnych i użyteczności publicznej. Dla porównania, płyty OSB są materiałem palnym i nie mogą być stosowane w tego typu budownictwie. Wydzielają też szkodliwy formaldehyd.
Elewacje wentylowane
Na koniec warto wspomnieć o jeszcze jednym rozwiązaniu, które pozwoli uniknąć gromadzenia się wilgoci w ścianach o konstrukcji szkieletowej i zastosować dowolny materiał na elewację.
Płyty z wełny drzewnej na zewnątrz muszą być wzmocnione siatką przed tynkowaniem. Ściany otwarte dyfuzyjnie należy tynkować za pomocą zapraw otwartych dyfuzyjnie, aby najbardziej zewnętrzna warstwa nie stawiała większego oporu parze wodnej niż poprzednie.
Co w przypadku, gdy chcemy na elewacji zastosować twarde płyty elewacyjne cementowo-włóknowe, gipsowo-włóknowe lub inny materiał o wysokim oporze dyfuzyjnym?
– Wystarczy wykonać elewację wentylowaną, o której w kolejnym artykule.